Orlik krzykliwy Clanga pomarina
Globalny trend populacji orlika krzykliwego jest stabilny (BirdLife International 2016a). Jednakże w wielu krajach odnotowuje się spadek liczebności tego gatunku, np. w Niemczech (Meyburg i in. 2004), Litwie (Treinys i in. 2007), Łotwie (Bergmanis i in. 2015), a niewielka populacja czeska prawie już nie istnieje (Daroczi i in. 2015). W Polsce populacja lęgowa orlika krzykliwego, szacowana na 2300–2700 par, jest dość stabilna, choć lokalnie odnotowywane są spadki liczebności, np. w Puszczy Białowieskiej, Dolinie Biebrzy, Polsce Centralnej, a także w Lasach Janowskich, okolicach Włodawy oraz na Podkarpaciu (Mirski & Cenian 2013). Pogorszenie się sytuacji gatunku w kilku krajach ościennych związane z szeroko zakrojonymi niekorzystnymi przemianami w krajobrazie rolniczym może jednak stanowić zapowiedź problemów również polskiej populacji orlika krzykliwego w najbliższych latach (Mirski et al. 2014). Potwierdzają to pierwsze wyniki z północno-wschodniej Polski. W wyniku zarzucenia użytkowania łąk i pastwisk na terenie Puszczy Białowieskiej nastąpił 48% spadek populacji tego gatunku w latach 1989–2014 z 68 do 42 par lęgowych (Pugacewicz 2014). Dochodzi do tego niski sukces lęgowy obserwowany w ostatnim czasie w wielu miejscach w kraju, np. w Puszczy Knyszyńskiej w latach 1999–2015 wyniósł on 54% (Zbyryt i in. w przygotowaniu), a w Puszczy Białowieskiej w latach 2010–2014 – 52% (Pugacewicz 2014), przy średniej krajowej – 69% (Mirski i in. 2014). W oparciu o szczegółową analizę parametrów demograficznych ustalono, że sukces lęgowy na poziomie nie przekraczającym 64% nie gwarantuje utrzymania stabilnej populacji (Böhner i Langgemach 2004). Oznacza to, że w niektórym miejscach, tam gdzie średni wieloletni sukces lęgowy jest niższy od tej wartości już niedługo może dochodzić do spadków demograficznych w populacji orlika krzykliwego. W pewien sposób te negatywne zjawiska są rekompensowane poprzez zwiększanie się rozpowszechnia orlika krzykliwego na terenie północno-wschodniej Polski, jednak w przypadku pogłębiających się problemów populacji źródłowych jej stabilność w najbliższych latach może stanąć pod znakiem zapytania. Ostatnio prowadzone w latach 2010–2014 na szeroką skalę działania ochroniarskie przyniosły niewielką poprawę tej sytuacji (Kapowicz 2014, Pugacewicz 2014, Zbyryt 2014).
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, objęty ochroną strefową
Polska Czerwona Księga Zwierząt: LC niższego ryzyka (Głowaciński 2001)
BirdLife International: SPEC-3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Bocian czarny Ciconia nigra
Globalny trend populacji lęgowej bociana czarnego jest nieznany (BirdLife International 2016b). Trend liczebności tego gatunku w ramach Monitoringu Ptaków Polski w latach 2000–2013 dla naszego kraju również został określony jako nieustalony (Chodkiewicz i in. 2013). Liczebność bociana czarnego w Polsce szacuje się obecnie na 1400–1600 par. Aktualnie na większości obszarów jego liczebność jest dość stabilna, choć w niektórych rejonach kraju obserwuje się postępujący spadek, np. w północno-wschodniej Polsce (Zbyryt 2013). Do największych spadków liczebności bociana czarnego w tym rejonie doszło w Puszczy Białowieskiej, gdzie w latach 1985–1987 stwierdzono gniazdowanie 34 par lęgowych (Pugacewicz 1994), w 2005 roku 29 zasiedlonych rewirów (PTOP 2006), podczas gdy aktualny SDF dla obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska (aktualizacja z 2013 r.) podaje 10–12 par. Najnowsze badania z 2015 roku potwierdzają spadek liczebności bociana czarnego, jednakże mniejszy niż ten podany w SDF, gdyż liczba rewirów w tym roku wyniosła 19 (Pugacewicz E. – inf. ustna) – spadek liczebności w stosunku do 2006 r. i lat 1985–1987 kolejno o 34% i 46%. W przypadku Puszczy Knyszyńskiej liczebność populacji bociana czarnego, która liczyła 15–16 par w 1989 r. (Pugacewicz 1994), spadła w 2011 r. do 7–9, tj. o 44–54% (Tumiel i in. 2013).
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, objęty ochroną strefową
BirdLife International: SPEC-3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Porozumienie AEWA
Kania czarna Milvus migrans
Globalny trend populacji kani czarnej wykazuje znaczący spadek populacji. Trend liczebności populacji tego gatunku w naszym kraju jest niezaznany ze względu na bardzo silne fluktuacje (Chodkiewicz i in. 2013, Neubauer i in. 2015). Najważniejsze obszary występowania kani czarnej w Polsce to: Śląsk, Wielkopolska i Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie, Warmia i Mazury, Suwalszczyzna. Do obszarów Natura 2000 mających istotne znaczenie w ochronie tego gatunku należy m.in. OSO Puszcza Napiwodzko-Ramucka PLB280007, która skupia co najmniej 1% krajowej populacji tego gatunku (Zawadzka 2013a). Choć i na tym obszarze można zaobserwować spadek liczebności tego gatunku – z 15–20 par w latach 1990. (Adamski 2004a) do 3–4 pary w pierwszej dekadzie XXI w. (SDF 2013). Aktualna liczebność kani czarnej w Polsce wynosi 500–700 par lęgowych (Chodkiewicz i in. 2015).
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, objęty ochroną strefową
Polska Czerwona Księga Zwierząt: NT niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia (Głowaciński 2001)
BirdLife International: SPEC-3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Kania ruda Milvus milvus
W Polsce kania ruda gnieździ się głównie w północnej i zachodniej części kraju, w lasach Warmii i Mazur, Pojezierza Pomorskiego i Wielkopolskiego oraz w zalesionych dolinach większych rzek, zwłaszcza Odry i Warty (Adamski 2004b). Obecnie gatunek ten wykazuje w kraju umiarkowany trend wzrostowy (Chodkiewicz i in. 2013, Neubauer i in. 2015). Dalej jest jednak nielicznym ptakiem lęgowym w Polsce, którego liczebność wynosi 1500–1800 par lęgowych (Chodkiewicz i in. 2015). W Puszczy Knyszyńskiej odnotowano dotychczas gniazdowanie 1 pary tego gatunku, a w Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej jej populacja lęgowa wynosi 4–5 par (SDF 2013), ale jeszcze w latach 1990 liczyła ona 10–12 par – spadek o ok. 50% (Adamski 2004b).
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, objęty ochroną strefową
Polska Czerwona Księga Zwierząt: NT niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia (Głowaciński 2001)
BirdLife International: SPEC-4
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Bielik Haliaeetus albicilla
W Polsce w ostatnich latach obserwuje sie gwałtowny wzrost populacji lęgowej bielika, która obecnie liczy ok. 1500 par (Chodkiewicz i in. 2015). Na obszarze projektu tylko w dwóch obszarach trend i liczebność tego gatunku są nierozpoznane (Puszcza Napiwodzko-Ramucka i Ostoja Warmińska). Na terenie Puszczy Knyszyńskiej oraz Puszczy Białowieskiej gatunek ten jest regularnie monitorowany, gdzie liczy kolejno 8 i 2 pary lęgowe (Mirski 2015), zatem na tym terenie nie planuje się żadnych działań ochronny tego gatunku. Brak danych na temat stanu populacji z ww. obszarów może lokalnie stanowić zagrożenie dla tego gatunku, a tym samym wpłynąć na jego właściwy stan zachowania na tych obszarach Natura 2000.
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, objęty ochroną strefową
Polska Czerwona Księga Zwierząt: LC niższego ryzyka (Głowaciński 2001)
BirdLife International: SPEC-3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik I/II
