Polder Sątopy-Samulewo
Ostoje PTOP
Ostoja ptaków PTOP "Polder Sątopy-Samulewo"
Lokalizacja: południowa część polderu
Woj.: warmińsko-mazurskie; gmina: Bisztynek
Status obszaru: projektowany Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków "Polder Sątopy-Samulewo" (ok.1450 ha), rezerwat przyrody, użytek ekologiczny
Powierzchnia dzierżaw PTOP: 30 ha
Istniejące formy ochrony
OChK Doliny Rzeki Guber (14 363,80 ha); użytek ekologiczny "Polder Sątopy-Samulewo" (408 ha), rezerwat przyrody "Polder Sątopy-Samulewo" (339,30 ha)
Ogólny opis obszaru
Projektowany OSOP położony jest na północnym skraju mezoregionu Pojezierza Olsztyńskiego, w pobliżu jego granicy z Równiną Sępopolską. W rzeźbie terenu dominuje falista wysoczyzna morenowa, zbudowana głównie z glin zwałowych.
Obszar obejmuje polder i otaczające go tereny. Polder znajduje się w miejscu dawnego Jeziora Sajno, które zostało osuszone w celach rolniczych w XIX wieku. Funkcjonowały tu podmokłe łąki kośne, intensywnie osuszane dzięki stacji pomp. Z czasem porzucono użytkowanie łąk a polder wypełnił się wodą, stwarzając sprzyjające dla ptaków przelotnych miejsca odpoczynku i żerowania. Polder otoczony jest polami uprawnymi, niewielką część stanowią także łąki kośne. Wschodnia część rozlewiska porośnięta jest przez szuwar trzcinowy, zaś przy zachodnim brzegu znajduje się wąski pas szuwaru pałkowego.
Obecnie na polderze realizowane są zadania ochronne z zakresu ichtiofauny, mające na celu wyeliminowanie karasia srebrzystego Carassius gibelio - gatunku obcego w polskiej ichtiofaunie, będącego konkurentem dla rodzimych gatunków ryb. W związku z powyższym polder jest opróżniany w okresie jesienno-zimowym i po wybraniu ryb napełniany ponownie.
Powierzchnia dzierżawiona przez PTOP od Mazurskiego Parku Krajobrazowego to wilgotne łąki z lęgowymi derkaczami, znajdująca się w południowej części obszaru, graniczy z rozlewiskiem. Łąki te wykorzystywane są także jako żerowisko błotniaków stawowych, których liczebność sięga 5 par!
Gatunki kwalifikujące OSOP
Polder stanowi znakomite miejsce koncentracji ptaków wodno-błotnych, których liczba podczas migracji przekracza 20 000 osobników, osiągając 33 000 ptaków. Ostoja stanowi się miejsce koncentracji żurawia Grus grus, który w okresie migracji gromadzi się na noclegowisko w liczbie 3 000 osobników. Ponadto na terenie ostoi występują koncentracje gatunków wędrownych niezagrożonych w UE, tj. gęś zbożowa Anser fabalis (2 500 os.), gęś białoczelna A. albifrons (4 500 os.) i gęgawa A. anser (3 000 os.).
Walory przyrodnicze
Polder Sątopy-Samulewo nie jest objęty ochroną jako OSOP, jednak spełnia warunki do objęcia tą formą ochrony. Stwierdzono tu występowanie co najmniej 34 gatunków z Zał. I DP i 22 gatunków z PCKZ.
Koncentracje ptaków wodno-błotnych liczące do 33 000 osobników stanowią główną atrakcję polderu. Oprócz stad gęsi zbożowej, białoczelnej i gęgawy obserwowano stada krzyżówki Anas platyrhynchos (3 200 os.), świstuna Anas penelope (2 283 os.), cyraneczki Anas crecca (730 os.), śmieszki Larus ridibundus (419 os.), głowienki Aythya ferina (350 os.), czernicy Aythya fuligula (240 os.), bataliona Philomachus pugnax (219 os.), gągoła Bucephala clangula (210 os.), kulika wielkiego Numienius arquata (181 os.), mewy pospolitej Larus canus (180 os.), łabędzia niemego Cygnus olor (115 os.), łyski Fulica atra (110 os.), rożeńca Anas acuta (70 os.) i płaskonosa Anas clypeata (68 os.). W okresie migracji jesiennej na terenie ostoi obserwowano także mewę białogłową Larus cachinans (18 os.)
Warte podkreślenia są zgrupowania siewki złotej Pluvialis apricaria osiągające liczebność 6 500 ptaków oraz czajki Vanellus vanellus dochodzące do 8 000 os.
Polder stanowi również miejsce żerowania dla migrujących kormoranów Phalacrocorax carbo (218 os.) i czapli siwych Ardea cinerea (63 os.).
W roku 1998 na polderze ogromną kolonię lęgową (150-200 par) założyła rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus. Kolejne lęgi rybitw zanotowano dopiero w roku 2011, w którym kolonia rybitwy białowąsej Chlidonias hybrida założona na ple rdestu ziemnowodnego w centralnej części rozlewiska liczyła ok. 40 par.