Zasięg gatunku:

Dubelt jest gatunkiem gniazdującym w Palearktyce zachodniej i środkowej.  W obrębie swojego areału występowania tworzy dwie izolowane populacje różniące się nieco morfologicznie i behawioralnie. Pierwsza z nich - zachodnia - stanowiąca ponad 60% populacji europejskiej (nie uwzględniając Rosji), występuje w górach Szwecji i Norwegii. Druga zaś zwana wschodnią, zasiedla obszar od północnowschodniej Polski i Lubelszczyzny (stanowiących południowo-zachodnią granicę areału występowania), przez Ukrainę, Białoruś oraz kraje nadbałtyckie po Rosję. Przyjmuje się, że wschodnią granicę areału występowania dubelta wyznacza rzeka Jenisej.

Rysunek 1.  Zasięg występowania dubelta Gallinago media. Źródło: http://www.birdguides.com

Dubelt najliczniej występuje w Rosji, gdzie według różnych szacunków gniazduje od 125 000 do ponad 250 000 samców. W krajach europejskich (poza Rosją) najliczniejszy jest w Skandynawii (6000-17 000 s.) i na Białorusi (4 600-6 000 s.). Pozostałe populacje krajów europejskich są zdecydowanie mniej liczne i nie przekraczają 800 samców.

W Polsce dubelt jest bardzo nielicznym gatunkiem lęgowym. Ostatnie szacunki liczebności mówią o 700-800 samcach (Tomiałojć i Stawarczyk 2003), jednak z danych Państwowego Monitoringu Środowiska i lokalnych grup ornitologów zajmujących się tym gatunkiem (TP Dublet) wynika, że nastąpił znaczący spadek jego liczebności. Zdecydowanie najliczniej występuje na Podlasiu, w szczególności w Kotlinie Biebrzańskiej, Dolinie Górnej Narwi i obrzeżach Puszczy Knyszyńskiej (ponad 70% polskiej populacji). Pozostałe istotne miejsca gniazdowania znajdują się na Lubelszczyźnie.

Zimowiska dubelta zlokalizowane są na południe od Sahary, głównie w strefie równikowej. Informacje zdobyte na podstawie odnalezionych zaobrączkowanych ptaków wskazują na rozległy zasięg zimowisk sięgający od Senegalu i Mali poprzez Etiopię i Kenię, aż po południowe krańce Zimbabwe i Botswanę.

Rysunek 2.  Obszary występowania dubelta Gallinago media w Polsce. Źródło: A. Dyrcz, W: Gromadzki M. (red.). Ptaki (część I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.

Środowisko lęgowe

Dubelt występuje na różnego typu obszarach bagiennych. Populacja skandynawska (zachodnia) gniazduje w górach powyżej górnej granicy lasu na rozległych tundrowych łąkach i torfowiskach. Nierzadko są to tereny, na których oprócz roślinności zielnej, znaczny udział stanowią niskie podrosty różnych gatunków wierzb oraz brzozy niskiej.

W Polsce dubelt gnieździ się głównie w dolinach rzek o mniej lub bardziej naturalnym biegu. W dolinie Biebrzy występuje przede wszystkim na otwartych żyznych torfowiskach niskich, czasem porośniętych rozproszonymi wierzbami. Można go również spotkać na podmokłych łąkach turzycowych o różnym stopniu użytkowania rolniczego.

Michał Korniluk