ZAGROŻENIA

Główne czynniki ograniczające występowanie CIETRZEWIA  oraz powodujące spadek ich liczebności:

• osuszanie terenów, zwłaszcza torfowisk, co w konsekwencji prowadzi do ubożenia szaty roślinnej, a więc bazy pokarmowej i osłonowej;
• zalesianie śródleśnych powierzchni otwartych i półotwartych;
• wycinanie zarośli na obrzeżach ostoi gatunku;
• skracanie bądź zupełna likwidacja granicy przejściowej pomiędzy lasem a terenem otwartym tzw. strefy ekotonowej;
• zmniejszenie mozaikowatości nieleśnych biotopów;
• zmniejszanie powierzchni dojrzałych drzewostanów z naturalnymi odnowieniami i płatami borówczysk;
• intensyfikacja rolnictwa, wiążąca się z wczesnymi terminami sianokosów, jak też z zastosowaniem nawozów sztucznych i naturalnych (gnojownicy);
• eutrofizacja siedlisk powstała na skutek zwiększonej ilości wysokich ziołoroślin, takich jak np. pokrzywa, zwiększonej emisji pyłów przemysłowych, bądź też poprzez stosowanie nawozów sztucznych w rolnictwie;
• ogrodzenia ze słabo widocznej dla cietrzewia siatki drucianej, chroniące młode uprawy leśne;
• zbyt intensywna penetracja ludzka w sąsiedztwie tokowisk i terenów wodzenia młodych;
• urbanizacja i industrializacja;
• drapieżnictwo ze strony takich ssaków, jak: lis, kuna, jenot, norka amerykańska oraz ptaków, tj. kruk;
• niekorzystne zmiany klimatu, wiążące się m. in. z częstszymi niż dotychczas ochłodzeniami późnowiosennymi oraz dużymi opadami deszczu w maju i czerwcu.

OCHRONA PRAWNA CIETRZEWIA

• Ochrona gatunkowa w Polsce: od 1995 r. gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej, którego nie dotyczą zwolnienia od zakazów wynikające z wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, wymagający ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237);
• Polska czerwona księga zwierząt (2001r.): EN gatunek silnie zagrożony wyginięciem;
• Status zagrożenia w Europie: V gatunek narażony na wyginięcie;
• BirdLife International: SPEC 3
• Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I (od 1979 r.);
• Konwencja Berneńska: załącznik III.

OCHRONA CZYNNA CIETRZEWIA

Działania ochronne  powinny obejmować zarówno ochronę konserwatorską (strefy ochronne), jak i ochronę czynną (kształtowanie biotopu, ograniczanie presji ze strony drapieżników i ludzi, monitoring oraz działania edukacyjne).

W ramach najważniejszych działań ochrony czynnej cietrzewia należy wymienić:

• zachowywanie powierzchni otwartych lub półotwartych (rezygnacja z zalesień nieużytków, ograniczanie sukcesji drzew i krzewów na tokowiskach);
• promowanie drzewostanów będących w I klasie wieku będące często miejscami lęgów i pierzenia;
• chronienie drzewostanów z bogatym runem, zwłaszcza borówki; I
• wzbogacanie bazy żerowej poprzez wprowadzanie brzozy, jarzębiny, chronienie borówczysk, odmładzanie wrzosowisk;
• przeciwdziałanie upraszczaniu struktury przestrzennej siedliska (ochrona strefy ekotonowej, wstrzymywanie wycinania łozowisk);
• zwiększanie areałów wczesnych stadiów sukcesji leśnej (zalesienia fragmentów pól wyłączonych z użytkowania rolniczego);
• zwiększanie uwodnienia torfowisk (budowa zastawek na rowach odwadniających);
• ograniczanie presji ze strony ludzi poprzez okresowe zamykanie szlaków turystycznych, dróg w sąsiedztwie tokowisk i terenów wychowu młodych;
• opóźnianie terminu rozpoczęcia użytkowania łąk i pastwisk będących miejscami lęgów;
• zachowanie na poligonach przerwy w ćwiczeniach w miesiącu kwietniu;
• ograniczanie presji ze strony takich drapieżników, jak: lis, kuna, jenot, kruk
• zaprzestanie wypuszczania bażantów z hodowli wolierowej.